van 25 tot 26 augustus 1914
Op 25 augustus 1914 valt het Belgisch Leger de stellingen van de vijand aan tussen het kanaal van WILLEBROEK en de vaart LEUVEN _ MECHELEN, op de algemene lijn VILVOORDE – ELEWIJT.
De 2LD ( waartoe ook 2A behoort – NVDR) bezet de tweede sector binnen de vesting ANTWERPEN (PFA) en is gekantonneerd in de streek van LIER. Volgens de orders rukken de eenheden van de 2LD op naar het zuidoosten van PUTTE, waar zij zich verzamelen. De 6de GemBde beschermt de linkerflank; de 5de en 7de GemBde vormen de hoofdmacht, waarbij de 5de GemBde optreedt als voorhoede.
De commandant van deze Brigade krijgt het bevel een infanterieregiment en een artilleriegroep te latenop de zuidelijke oever van de DIJLE, teneinde een bruggenhoofd te vormen in de streek van BOORTMEERBEEK. Het 5de LINIEREGIMENT (5Li) en A/5 ( 19de, 20ste en 21ste Batterij – Maj KESTENS) worden voor deze opdracht aangeduid. Als men om 09u40 vaststelt dat de Dijlebrug op de weg van HAACHT naar KEERBERGEN niet vernield is, wordt ook daar ijlings een bruggenhoofd gevormd.
De vijandelijk hoofdweerstandslijn lijkt te liggen op de lijn VILVOORDE – PEUTIE – KAMPENHOUT. Vanaf LEUVEN voeren de Duitsers, in alle haast, versterkingen aan. Sterke infanterie-eenheden bedreigen dan ook vanaf 26 augustus 1914 de linkerflank van de 2LD. Als later op de dag de RUITERIJDIVISIE, zich al vechtend, terugplooit naar HAACHT, is het ook voor de commandant 2LD duidelijk dat zijn troepen zich moeten terugplooien te noorden van het ZWART WATER.
Vanaf 27 augustus 1914 moet de 2LD zich terugtrekken binnen de versterkte plaats ANTWERPEN (PFA). Om te kantonneren krijgt zij de plaatsen LIER, EMBLEM, BROECHEM en OELEGEM toegewezen.
Maar laten wij de gebeurtenissen nu op de voet volgen:
OPERATIES VAN DE ARTILLERIEGROEP 5de GemBde ( A/5)
25 augustus 1914
De groep A/5 rukt op achter het 5Li en rijdt op 25 augustus 1914 om 05u22 voorbij het stadhuis van LIER. Zij begeeft naar PEULIS, een gehucht op de weg van PUTTE naar MECHELEN. Daar krijgt zij de opdracht om, samen met 5Li, een bruggenhoofd te vormen te BOORTMEEERBEEK, aan de overkant van de DIJLE. De batterijen nemen stelling, schrijlings op de weg van RIJMENAM naar BOORTMEERBEEK, ter hoogte van het station.
Om 15u40 zet de infanterie de aanval in, maar zij ondergaan zware beschietingen. Om zijn mensen niet nodeloos bloot te stellen, wijzigt Comd 5de GemBde zijn plannen.
De infanteriebataljons vorderen slechts moeizaam en A/5 kan slechts een zwakke tegenactie voeren. Pas vanaf 18u kan de Groep degelijke vuren afgeven.
De 20ste Batterij, die rechtstreeks bevolen wordt door de brigadecommandant, GenMaj DE BRAUWERE, neemt het kasteel “ OVER DE VAART” onder vuur. Ook de 19de Batterij krijgt dezelfde opdracht. Maar de infanterie is aan het einde van haar krachten en de troepen trekken zich terug en bivakkeren rond WATERMOLENBEEK.
De Divisiecommandant wenst evenwel dat de verlaten stellingen opnieuw bezet worden en geeft aan Comd 5Li de opdracht vanaf 26 augustus 1914 om 03u30 klaar te zijn op zijn stelling van 16u00 de dag voordien. A/5 betrekt vanaf 25 augustus 1914 om 22u00 een afwachtingsstelling aan het kerkhof van BOORTMEERBEEK.
26 augustus 1914
Wegens het strategisch belang dat men aan BOORTMEERBEEK toekent, wordt een grotere actie overwogen. Elementen van de 6LD zullen KAMPENHOUT aanvallen; de 6de GemBde, versterkt met 5Li en II/27Li, zal de wijk “ OVER DE VAART” voor zijn rekening nemen. Deze orders worden aan de eenheden doorgegeven op 26 augustus 1914 om 06u15. Maar om 10u40 is 5Li nog geen meter gevorderd. Het krijgt dan het bevel zich terug te trekken. De Artilleriegroep A/5, op haar stelling aan het kerkhof, heeft slechts enkele schoten afgevuurd op woningen ten zuiden van het station van HAACHT.
OPERATIES VAN DE ARTILLERIEGROEP 6de GemBde ( A/6)
25 augustus 1914
Deze groep trekt op 25 augustus 1914, met de brigadecolonne, op langs KONINGSHOOIKT, PUTTE en KRUISPUNT. Haar opdracht bestaat er in de flank van de 2LD te beschermen. Comd 2LD voorziet echter een offensieve actie en hij brengt de Brigade dichter bij de DIJLE: zij stelt zich op in KEERBERGEN.
Nauwelijks op weg krijgt de 6de GemBde opdracht om haar marsweg te verleggen naar HAACHT, WESPELAAR en TILDONK. Het dorps WERCHTER is door de vijand bezet en de verkenners van de 2LD hebben contact met de vijandelijke infanterie. I/26Li wordt vooruitgestuurd als voorhoede en zij bereiken WESPELAAR tegen 19u00. Het bataljon stelt zich op, in grote wacht, ten zuiden van de spoorweg LEUVEN – MECHELEN, op het kruispunt van de wegen HAACHT – TILDONK en WESPELAAR – WERCHTER.
Daar er hevige gevechten woeden rond het station van HAACHT, krijgt III/6Li, dat om 20u15 aankomt in WESPELAAR, het bevel door te stoten naar TILDONK en via de sluis Nr2 van de vaart LEUVEN – MECHELEN, het station langs achter aan te vallen.
Comd A/6 moet een stelling verkennen ten noordwesten van HAACHT, in de buurt van de Sint Annakapel. Vanaf deze stelling neemt de groep deel aan de acties door sterk tegenbatterijvuur te leggen op de wijk “ OVER DE VAART”.
Om de aanval op WESPELAAR te steunen en de verbinding met 25Li, dat oprukt naar het station van HAACHT, te verwezenlijken wordt de EERSTE GROEP ( I/2A) om 18u20 ter beschikking gesteld van Comd 6de GemBde.
In volle galop snelt de groep van KEERBERGEN naar HAACHT, waar ze om 18u45 aankomt. Zij neemt onmiddellijk stelling ten noordwesten van de weg van HAACHT naar KEERBERGEN en opent het vuur op het kasteel van “ OVER DE VAART” en op de brug van KAMPENHOUT. Om 19u50 staakt de Groep haar vuren en trekt zich terug naar HAACHT, waar zij bivakkeert samen met de andere eenheden. Tijdens de nacht komt dan het bevel om, bij dageraad, opnieuw de stellingen van de vorige dag te gaan bezetten.
26 augustus 1914
Volgens de orders van de Comd 2LD moeten de eenheden klaar zijn om vanaf 03u30 opnieuw hun stellingen van de dag voordien te bezetten. A/6 neemt stelling ten noorden van het kerkhof van HAACHT.
Ook I/2A, dat op de avond van 25 augustus 1914 ter beschikking werd gesteld van Comd 6de GemBde, betrekt vanaf 04u30 opnieuw zijn stelling met de 28ste en 29ste Batterij schrijlings op de weg van HAACHT naar KAMPENHOUT. De 30ste Batterij wordt ter beschikking gesteld van de groepering die WESPELAAR moet veroveren.
Comd 6de Gem Bde krijgt opdracht de kanaalbrug van “ OVER DE VAART” te veroveren. I/ en II/6Li voeren deze aanval uit, maar die evenwel onmiddellijk gestopt door het hevige vuren van de vijand. Comd II/6Li vraagt artilleriesteun, die hem onmiddellijk wordt verleend door de 29ste Batterij van I/2A. Ook A/5 wordt voor deze aanval ingezet en begint vanaf 07u00 te vuren op vijandelijke artilleriestellingen en enkele huizen ten zuiden van het station van HAACHT.
Comd 6de GemBde stuurt drie compagnies van 25Li naar voren om de terugtocht van de vijand ten westen van het station te bedreigen. Maar nog voor deze beweging wordt uitgevoerd, komt er om 09u45 het bevel van de Divisiecommandant om, al vechtend, terug te trekken binnen de vooralsnog veilige gordel van de versterkte vesting ANTWERPEN.
OPERATIES VAN DE ARTILLERIEGROEP VAN DE 7de GemBde ( A/7)
Over deze groep zijn geen gegevens bekend bij deze operatie.
OPERATIES VAN DE EERSTE GROEP VAN 2A (I/2A)
25 augustus 1914
De Groep I/2A, onder bevel van Cdt VAN BEVER, bevindt zich in colonne op de weg van BONHEIDEN naar KEERBERGEN. Op 25 augustus 1914, om 17u00 krijgt de Groep de opdracht zich ter beschikking te stellen van de Comd 6de GemBde, GenMaj DAUFRESNE de la CHEVALERIE. Kort voor 18u00 komt de Groep aan bij de CP van de 6de GemBde in HAACHT en krijgt het bevel stelling te nemen met één batterij ter hoogte van kilometerpaal 23,400 van de weg van HAACHT naar KAMPENHOUT. Deze batterij moet het vuur openen op elk doel dat zichtbaar is. De 28ste Batterij ( Kapt TAHON) zal deze opdracht uitvoeren, terwijl de beide andere batterijen een afwachtingsstelling bezetten ten noorden van HAACHT op de weg naar KEERBERGEN.
Zodra de 28ste Batterij op waak is, opent zij het vuur op het kasteel “ OVER DE VAART” en op de brug van KAMPENHOUT. Om 19u50 vervoegt zij opnieuw haar Groep, die zich vervolgens terugtrekt naar KEERBERGEN en bivakkeert te noorden van de brug over de DIJLE. De Groep krijgt als opdracht op 26 augustus 1914 vanaf 05u00 de vorige stelling opnieuw te bezetten.
26 augustus 1914
Op 26 augustus 1914 neemt de 28ste Batterij vanaf 04u30 opnieuw stelling en opent het vuur op “ OVER DE VAART” en op twee heuveltjes, westwaarts van het station van HAACHT. De batterij valt kort daarop onder tegenbatterijvuur , waarbij één soldaat en zes paarden gedood worden en nog een andere soldaat gekwetst geraakt. Om 10u30 begint de infanterie aan haar opgelegde terugtocht en de batterij krijgt het bevel deze terugtocht te dekken met haar vuren. Zij vuurt dan ook verscheidene salvo’s af op o.a. de spoorlijn LEUVEN – MECHELEN; op het station van HAACHT en op de rijksweg van LEUVEN naar MECHELEN. Vervolgens trekt ook deze batterij zich terug en gaat, met haar Groep, een nieuwe stelling innemen ten noorden van de DIJLE, tussen de kilometerpalen 22 en 23.
De 29ste Batterij ( 1Lt RENIERS) , in steun van de voorhoede, is op haar beurt naar voor gekomen en neemt stelling op de weg van HAACHT naar KAMPENHOUT. Zij neemt de rijksweg LEUVEN – MECHELEN onder vuur tussen de kanaalbrug en kilometerpaal 21
Als de infanterie zich later terugtrekt, zal de batterij stelling nemen ten zuiden van kilometerpaal 23,300 en onmiddellijk het vuur openen op de wijk NEERSTRAAT. Later zal één sectie haar vuur verleggen op de vierhoek gevormd door de wegen naar KAMPENHOUT, NEERSTRAAT en WESPELAAR.
Om 09u45 neemt de EERSTE SECTIE van de 29ste Batterij stelling ter hoogte van de overweg op de spoorlijn LEUVEN – MECHELEN, 100 meter ten westen van DONK. Zij heeft als opdracht het station van HAACHT te vernietigen. De sectie wordt onthaald op hevig geweervuur, dat vanuit de molen ten noorden van heuvel 15 en van “ OVER DE VAART” komt. Toch neemt de sectie stelling met één stuk ten noorden en één stuk ten zuiden van de weg. Tegen 11u00 wordt het vuren nog heviger en ook de vijandelijke artillerie mengt zich in de strijd. Afgezonderd, in open terrein en zonder steun van de eigen infanterie, vuurt de sectie niettemin haar munitiewagens leeg. Daarna acht zij haar opdracht volbracht en, omdat de toestand steeds hachelijker wordt, trekt zij zich terug achter het kleine bosje van DONK. Daar voegt ook de andere sectie zich bij haar en de 29ste Batterij vervoegt vervolgens haar Groep op de weg van HAACHT naar KEERBERGEN.
26 augustus 1914
Op 26 augustus 1914 om 04u30 krijgt de 30ste Batterij ( Kapt THEUNIS) het bevel zich ter beschikking te stellen van het bataljon dat WESPELAAR en de brug van TILDONK zal aanvallen. Mitrailleurs, opgesteld in verscheidene huizen van eht dorp, beletten onze infanterie het oprukken. Zodra de batterijcommandant deze huizen heeft ontdekt, laat hij de batterij stelling nemen op 200 meter van de LEIBEEK naast de weg van HAACHT naar WESPELAAR. Als de batterij vuurklaar is, begint zij de bewuste huizen systematisch te bestoken.
Even later komt een infanterie-officier artillerievuur vragen op mitrailleurs, die zich bevinden in een villa. Kapt THEUNIS geeft aan 1Lt VAN DEN ABEELE bevel met één stuk naar voor te gaan en deze villa met rechtsreeks vuur te vernietigen. Na het uitvoeren van deze opdracht keert de ploeg met haar stuk behouden terug naar haar batterij.
Er worden nog talrijke schoten gelost op vijandelijke infanteriegroepen en ook op een Duitse batterij. Ook wordt er opnieuw een tussenkomst gevraagd tegen mitrailleurs, die in de huizen rond het kruispunt WOLVENBEEK staan opgesteld. Opnieuw wordt 1Lt VAN DEN ABEELE uitgestuurd; hij opent het vuur op deze huizen vanaf 600 meter en vernietigt ze. Deze officier blijft voortaan ter beschikking van de bataljonscommandant en met zijn ploeg zal hij nog talrijke vuren uitvoeren o.a. op vijandelijke troepen in de fabriek van TILDONK.
Om 10u20 krijgt de batterijcommandant het bevel een nieuwe stelling te gaan verkennen ten zuiden van de weg van HAACHT naar WERCHTER, om de terugtocht van de Belgische infanterie te beschermen. Om 10u30 bezet de batterij de nieuwe stelling ten zuiden van HAACHT, maar om 12u05 krijgt zij het bevel zich terug te trekken over de weg van HAACHT naar HANSBRUG. Zij moet één stuk in stelling laten nabij de brug van HANSBRUG, om deze te kunnen vernietigen, mocht onze Genie er niet in slagen ze op te blazen. Maar om 12u30 laten onze troepen de brug in de lucht vliegen en het stuk kan zijn batterij vervoegen op de weg van HAACHT naar KEERBERGEN. De Groep gaat in bivak te PUTTE.
OPERATIES VAN DE TWEEDE GROEP VAN 2A (II/2A)
25 en 26 augustus 1914
De Groep II/2A rukt op 25 augustus 1914 met de hoofdmacht van de 7de GemBde mee op. Deze opmars eindigt met het gevecht bij HAACHT, maar II/2A wordt niet ingezet. Zij bivakkeert in het bos van KRAAIVENNE op de weg van BONHEIDEN naar KEERBERGEN.
Op 26 augustus 1914, bij dageraad, bezet de Groep een afwachtingsstelling in het bos ten noorden van HANSBRUG. Om 10u00 krijgt zij het bevel zich terug te trekken naar PUTTE. In de omgeving van de BAKESTRAAT moet een stelling worden verkend, om eventueel het terugtrekken van de 2LD te steunen. Deze stelling wordt echter nooit bezet. De Groep bivakkeert in PUTTE.
De eerste uitval uit ANTWERPEN heeft de Duitsers een serieuze prik gegeven. Hun leiders geraken verontrust en ijlings worden versterkingen aangevoerd, ondermeer door troepen op weg naar het zuidelijk front te laten uitstappen in LEUVEN.